Muğla'da görevli bir uzman erbaşın yaşadığı durum, askeri disiplin uygulamaları ve sözleşme fesihleri konusunda önemli bir tartışmayı ve hukuki gelişmeyi gündeme getirdi. Bir yıl içinde sekiz farklı disiplin cezası alan bu uzman erbaşın sözleşmesi, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12. maddesi gereğince feshedildi. Ancak yaşanan süreç, Danıştay 12. Dairesi'nin tarihi kararıyla bambaşka bir boyut kazandı.

Olay ve Alt Mahkemelerin Kararı

Uzman erbaş, hakkındaki disiplin cezalarının bir kısmının raporlu olduğu günlerde verildiğini, sicil notlarının çok iyi olduğunu ve cezaların orantısız kullanıldığını ileri sürerek sözleşme feshinin iptali için yargıya başvurdu. Ancak hem İdare Mahkemesi hem de Bölge İdare Mahkemesi, fesih işlemini hukuka uygun bularak davayı reddetti. Kararın gerekçesi, 3269 sayılı Kanun'un "son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların sözleşmeleri feshedilir" hükmüne dayanıyordu. Ayrıca o dönemde yürürlükte olan 6413 sayılı TSK Disiplin Kanunu'nun 43. maddesi, bazı disiplin cezalarına karşı yargı yolunu kapatıyordu, bu da cezaların hukuki denetimini zorlaştırıyordu.

Danıştay'dan Emsal Nitelikte Bir Müdahale!

İşte tam bu noktada, Yüksek Mahkeme Danıştay devreye girdi ve alt mahkemelerin kararını bozarak hukuk dünyasında yankı uyandıran bir ilkeye imza attı. Danıştay 12. Dairesi, yaptığı incelemede şu çarpıcı tespitleri kaydetti:

1. Sadece Ceza Sayısı Yetersiz: Sözleşme feshi kararının yalnızca disiplin cezası sayısına dayandırılması hukuken yeterli değildir. Her cezanın kendi içinde hukuka uygunluğu detaylıca incelenmelidir.
2. Yargı Denetimine Kapalı Cezalar Dayanak Olamaz: Kararın verildiği tarihte yargı denetimine kapalı olan disiplin cezaları, bir sözleşme feshi işlemine dayanak yapılamaz. Temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanmasına yol açan bu tür işlemlerin yargı denetiminden geçmesi esastır.
3. Ölçülülük ve Hukuki Güvenlik: Fesih gibi ağır sonuçlar doğuran işlemlerde ölçülülük ilkesi ve hukuki güvenlik mutlak suretle gözetilmelidir. Eksik inceleme ile verilen ret kararları hukuka aykırıdır.

Bu gerekçelerle Danıştay, Bölge İdare Mahkemesi kararını bozdu ve dosyanın yeniden incelenmek üzere alt mahkemeye iadesine hükmetti.

Kararın Hukuki Önemi ve Uzman Erbaşlar İçin Anlamı

Danıştay'ın bu kararı, benzer durumda olan binlerce uzman erbaş için emsal niteliği taşıyor ve askeri disiplin hukuku alanında bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Bu kararla birlikte:

• Disiplin cezalarına dayalı sözleşme fesihlerinde artık salt ceza sayısına bakılarak işlem tesis edilemeyeceği, her cezanın tek tek hukuka uygunluğunun sorgulanması gerektiği netleşmiştir.
• Yargısal denetimin önemi bir kez daha vurgulanmış, hukuka aykırı verilen bir cezanın, başka bir idari işlemin dayanağı olamayacağı açıkça ortaya konmuştur.
• Uzman erbaşların hukuki güvencesi artırılmış, keyfi veya ölçüsüz disiplin cezalarına karşı koruyucu bir kalkan oluşturulmuştur.

Bu karar, idarenin takdir yetkisinin sınırsız olmadığını, her işlemin hukukun temel ilkeleri ve yargı denetimi süzgecinden geçmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatmıştır. Artık "ceza sayısı doldu, sözleşme feshedildi" yaklaşımı yerine, her cezanın ayrı ayrı haklılığı ve hukuka uygunluğu sorgulanacaktır. Bu, uzman erbaşlar için umut verici bir gelişme demektir.