Disiplin süreçlerinde yetki ve bağımsızlık, adil yargılanma hakkının temel güvencelerindendir. Ankara İdare Mahkemesi'nden çıkan emsal nitelikte bir karar, bu ilkenin ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Mahkeme, disiplin cezası vermeye yetkili amire emir verilerek tesis edilen bir cezanın hukuka aykırı olduğuna hükmetti. Bu karar, TSK ve diğer kamu kurumlarındaki disiplin uygulamaları için önemli bir dönüm noktası oluşturuyor.

Olayın Geçmişi: Emirle Gelen Ceza

Dava dosyasına göre, bir personel hakkında "hoşnutsuzluk yaratma" fiili iddiasıyla disiplin soruşturması başlatıldı. Ancak dikkat çeken nokta şuydu: Henüz personelin savunması dahi alınmadan, üst makam tarafından "hoşnutsuzluk yaratma" suçunun işlendiğine kanaat getirilerek, ilgili disiplin amirine bu hususta işlem yapılması talimatı verildi. Bu talimatın ardından, personel hakkında "1 gün hizmet yerini terk etmeme" disiplin cezası tesis edildi.

Mahkeme Kararı: Emirle Ceza Olmaz, Yetki Bağımsızdır

Ankara İdare Mahkemesi, söz konusu disiplin cezasını iptal ederken, disiplin hukukunun temel ilkelerine vurgu yaptı. Mahkeme kararında şu kilit noktaların altı çizildi:

• Münhasır Yetki Disiplin Amirindedir: Disiplin cezalarının verilmesinde tek ve münhasır yetki, ilgili disiplin amirine aittir. Bu yetki, üst makamın emir veya yönlendirmesiyle kullanılamaz.
• Bağımsız Takdir Yetkisi: Disiplin amiri, ceza verme yetkisini bağımsız bir takdir yetkisi kullanarak tesis etmek zorundadır. Üst makamın talimatıyla hareket etmek, disiplin sürecinin tarafsızlığına gölge düşürür ve hukuka aykırılık teşkil eder.
• Savunma Hakkı Önceliği: Mahkeme ayrıca, personelin savunması alınmadan üst makamın bir disiplin fiilinin işlendiğine kanaat getirmesinin de hukuka aykırı olduğuna dikkat çekti. Savunma hakkı, disiplin süreçlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Kararda açıkça belirtildiği üzere: "Disiplin cezalarının verilmesinde münhasır yetki disiplin amirine aittir. Bu yetkiyi üst makamın emir veya yönlendirmesiyle kullanmak, disiplin sürecinin tarafsızlığına gölge düşürür. Bu nedenle dava konusu işlem hukuka aykırıdır."

Sonuç ve Değerlendirme: Kamu Kurumları İçin Emsal Niteliğinde

Mahkeme, "emir verilerek ceza tesis edilmesini" usule ve hukuka aykırı bularak disiplin cezasının iptaline karar verdi ve davacı lehine vekalet ücretine hükmetti.

Bu karar, Türk Silahlı Kuvvetleri başta olmak üzere tüm kamu kurumlarındaki disiplin soruşturmaları ve ceza süreçleri açısından büyük önem taşıyor. Karar, üst makamların disiplin amirlerine "şu cezayı ver" şeklinde talimat veremeyeceğini, bu tür bir yönlendirmenin verilen cezayı doğrudan hukuka aykırı hale getireceğini net bir şekilde ortaya koyuyor. Disiplin cezaları, ancak yetkili amir tarafından, bağımsız, tarafsız ve adil bir değerlendirme sonucunda tesis edilebilir. Bu içtihat, disiplin hukukunda "yetki" ve "bağımsızlık" ilkelerinin daha güçlü bir şekilde uygulanmasına zemin hazırlayacaktır.